Een korte bespreking van enkele zoogdiergidsen

Als je een zoogdiergids wil aanschaffen, en je loopt een paar (tweedehands) boekwinkels binnen vind je er al snel een tiental verschillende, variërend in prijs tussen 150 Fr. tot 1000 Fr. Sommige mensen verkiezen tekeningen, anderen zweren bij foto's. Wil je enkel een gids om mee te nemen op een wandeling in de Ardennen, of wil je keihard onderzoek doen op eigen houtje of tijdens Z.W.G.-kampen? Maakt dit verschil in je keuze? Dit artikel zal proberen op deze vragen te beantwoorden.

De beste gids aanduiden is niet moeilijk. "Zoogdieren van West-Europa " van Lange et al. is zonder twijfel het meest bruikbare werk. Ook "Zoogdieren van de Benelux" door o.a. dezelfde auteur voldoet nog ruimschoots aan de strenge Z.W.G.-normen. Deze laatste gids is helaas niet meer te verkrijgen. Dit is ook het geval voor ongeveer de helft van de hier besproken boeken (aangeduid met een *). Je vindt ze wel regelmatig in tweedehandsboekenwinkels zoals De Slegte (in Gent, Antwerpen, Leuven, Hasselt,...). Alhoewel vele van die oudere boekjes niet echt bruikbaar zijn vergeleken met de werken van Lange, zijn ze dikwijls veel goedkoper. Voor mensen die gewoon het verschil willen kennen tussen een vos en en ree is een werkje als "Europese Zoogdieren", uitgegeven door Bruna en kostprijs ± 250 Fr., veel interessanter.

Voor zware zoogdierfreaks die berkenmuizen willen gaan zoeken in Wit-Rusland, toendralemmingen in Finland en de Ognev's slaapmuis in Bulgarije zijn werkjes als "Säugetiere Europas" door Martin Görner en/of "Zoogdierengids" van F.H. Van Den Brink onmisbaar. Hierin worden immers zoogdieren van heel Europa besproken mèt duidelijke figuren en veel uitleg.

Tenslotte worden ook de specialisten niet vergeten. Tussen de boekenlijst staan enkele werken die specifiek over vleermuizen gaan. Alhoewel "Zoogdieren van West-Europa" ook op dit gebied prima voldoet, zijn enkele aanvullende gidsen nooit weggegooid geld. Dit geldt ook voor andere zoogdiergidsen. Als je van een bepaald dier een paar verschillende afbeeldingen hebt, leer je het beter kennen.

Zoogdieren van de Benelux*

Ondertitel:

Herkenning en onderzoek

Bespreking:

Een schitterend werk met de beste tekeningen die ooit van zoogdieren zijn gemaakt, zowel van levende dieren als van de schedels. De tekst is bijzonder volledig en uitgebreid, op alle gebied. Er worden aparte hoofdstukken gewijd aan sporen, onderzoek en gegevensverwerking. Het is alleen jammer dat hoefdieren in dit werk niet worden besproken.

Voor de gevorderde braakbalpluizer is de schedeltabel waarschijnlijk de beste die er momenteel is, maar wel vrij moeilijk.

Dit boek is mijn persoonlijke favoriet, maar helaas niet meer verkrijgbaar. Als je er één op de kop kan tikken, niet twijfelen. Doen!

Auteur:

Rogier Lange et al.

Uitgever:

Jeugdbondsuitgeverij

Jaar:

1986

Zoogdieren van West-Europa

Bespreking:

Momenteel de beste zoogdiergids en zijn prijs (±1000 Fr.) meer dan waard. De figuren zijn subliem, en ook de tekst is zeer volledig. De bijgeleverde zeer grappige bladwijzer bespreekt de mens, Homo sapiens als soort. Er worden aparte hoofdstukken gewijd aan onderzoeksmethoden, schedels, bescherming en (her)introductie van zoogdieren, en dat maakt het werk af. Een aktieve Z.W.G.'er zonder dit werk mist als het ware een ledemaat (tenzij hij/zij "Zoogdieren van de Benelux" bezit).

Onbegrijpelijk bij een werk van dit niveau zijn de zwakke illustraties van schedeldeterminatietabel. Het idee van muizeschedels op ware grootte te tekenen lijkt misschien goed gevonden, maar is in de praktijk nogal belachelijk. Je hebt een loupe nodig om de illustraties te bestuderen. Ook de lay-out van de schedeltabel is zeer slordig. Het lijkt alsof de schrijvers dit hoofdstuk gewoon vergeten waren en de avond voor het naar de drukker brengen nog rap één hebben gemaakt.

Als dit wordt rechtgezet, de illustraties van zowel schedels als van de levende dieren ongeveer twee- tot driemaal worden vergroot en enkele verspreidingskaartjes worden bijgewerkt is dit werk gewoon àf. Het mag dan gerust 100 of 200 Fr meer kosten.

Het blijft al bij al een absolute aanrader.

Auteur:

Rogier Lange et al.

Uitgever:

Stichting Uitgeverij van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging en de Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming, Utrecht

Jaar:

1994

ISBN:

90 5011 077 0

Kleine zoogdieren*

Verzorging-Huisvesting-Voeding

Bespreking:

Ik kocht dit boekje ooit in de Slegte wegens de lage prijs (100 Fr.) en omdat ik nog niet in het boekje zelf gekeken had. Het gaat uitsluitend over het huisvesten van inheemse zoogdieren, van bosmuis over relmuis en egel tot steenmarter. Voor mensen die een asiel willen beginnen (of er een hebben) een interessant boekje. Voor de anderen overbodige lectuur daar bijna alle zoogdieren beschermd zijn.

Auteur:

K. Schwammberger

Uitgever:

Thieme-Zutphen

The pocket guide to Mammals of Britain and Europe

Bespreking:

Deze gids bespreekt alle zoogdieren van Europa, dus ook lemmingen, walrus, jakhals, etc... Als avondlectuur is het een interessant boekje maar als determinatiegids ben je er niet zoveel mee. De tekeningen zijn vrij onnauwkeurig en determinatiekenmerken worden maar kort besproken. Als je het tweedehands kan vinden (Slegte: 250 fr.) is het een goede aanvulling van je bibliotheek.

Opmerking:

Deze gids is ook in het Nederlands te vinden.

Auteur:

A. M. Hutson

Uitgever:

Dragon's world Ltd.

Jaar:

1995

ISBN:

1 85028 224 2

Elseviers Zoogdierengids*

Bespreking:

Dit was mijn eerste zoogdiergids. Toen ik ermee zo fier als een gieter op mijn eerste zoogdierkamp verscheen werd ik nogal uitgelachen. Dit is ook weer één van die boekjes die je kan lezen voor het slapen gaan, maar als determinatiegids stelt het niets voor (onbruikbare tekeningen). Daar komt nog eens bij dat alle dieren gerangschikt staan per biotoop en niet systematisch. Helaas hebben de meeste zoogdieren pootjes waardoor ze wel eens in andere biotopen worden gevonden. Geen aanrader dus.

Auteur:

Maurice Burton

Uitgever:

Elsevier

Jaar:

1976

ISBN:

9010 016196

Zoogdierengids*

Bespreking:

Dit was lange tijd hèt standaardwerk dat iedere zich respecterende zoger in zijn kast (of beter: in zijn excursietas) moest hebben. Alle Europese zoogdieren worden besproken, met duidelijke plaatjes. Veel tekst wordt gewijd aan de determinatiekenmerken. De gids is verder opgebouwd zoals de Petterson's vogelgidsen. Alle prentjes staan bij elkaar, en de tekst staat elders (zoals ook bij Zoogdieren van West-Europa). Tevens staan de belangrijkste determinatiekenmerken op de figuren aangeduid met streepjes. Op het einde van het boek is een hoofdstukje gewijd aan schedels en tandformules (zonder verdere kenmerken), en het wordt afgesloten met verspreidingskaartjes van inheemse zoogdieren. (de kaartjes beslaan de Benelux).

Alhoewel dit boekje op sommige gebieden verouderd of onnauwkeurig is (vb. verspreidingskaartjes) blijft het één van de belangrijkste werken in de geschiedenis van het zoogdieronderzoek.

Auteur:

F. H. Van Den Brink

Uitgever:

Elsevier

Jaar:

1978

ISBN:

90 10 01741 9

Europese Zoogdieren

Ondertitel:

Natuurgids in Kleur

Bespreking:

Deze gids maakt gebruik van foto's als illustratiemateriaal. Helaas zijn er enkele niet erg duidelijk of verwisseld (woelrat en veldspitsmuis!!). Het zou kunnen dat dit laatste in een herdruk rechtgezet is. Door de lage nieuwprijs (±250 Fr.) zeer aan te raden voor mensen die over zoogdieren een beetje meer willen weten, maar zelf geen onderzoek gaan doen.

Auteur:

J. Reichholf et al.

Uitgever:

Bruna

Jaar:

1987

ISBN:

11 9740 081 8

Mammifères Sauvages d'Europe

Bespreking:

Voor zo'n oud werkje een zeer hoog niveau. Helaas lijkt het nogal verouderd. Het heeft mij in de Slegte 80 Fr. gekost, en krijgt daardoor bijna de prijs van beste prijs / kwaliteit verhouding. Ik heb het mij aangeschaft wegens de vele (voor die tijd) duidelijke kleurenfoto's.

Auteur:

Claus König

Uitgever:

Hatier, Paris

Jaar:

1970

The Guiness Book of Mammals*

Bespreking:

Geen echt slecht werkje, en daarbij nog vrij goedkoop (tweedehands (150 Fr.). Hier en daar staan er echt mooie kleurenfoto's in. Toch is het redelijk overbodig wegens het andere aanbod van gidsen.

Auteur:

John A. Burton

Uitgever:

Guideway Publishing Ltd.

Jaar:

1982

ISBN:

0 851 12 305 8

Zoogdieren

Ondertitel:

en andere landdieren van West- en Midden-Europa

Bespreking:

Dit is een typisch boekje dat je familie voor je zou kopen als je voor je verjaardag om een zoogdiergids zou vragen. Mooi afgewerkt, veel illustraties (zowel foto's als tekeningen), en daarbij ook nog een deel over amfibieën, reptielen en wormen en slakken. De beste koop? Toch niet, als determinatiewerk is het helaas onbruikbaar. Er wordt veel aandacht besteed aan de levenswijze, biotoop en voedsel, maar bijna geen aan de kenmerken. Wegens het samenwerken van verschillende tekenaars zijn sommige tekeningen echt mooi, terwijl die van de vleermuizen dikwijls nogal belachelijk overkomen. Dit is een mooi boekenkast-boek, ideaal om voor het slapengaan (of na het opstaan) nog eens in te bladeren, maar niet geschikt voor onderzoek.

Auteur:

P. Morris et al.

Uitgever:

The Reader's Digest N.V., Brussel

Jaar:

1986

ISBN:

90 6407 135 5

Säugetiere Europas

Ondertitel:

Beobachten und Bestimmen

Bespreking:

Een zeer volledige gids, zowel in soortenaantal (209), in illustraties (levend dier, kleurvariaties, schedels, bijzondere kenmerken, sporen) als in tekst. Voor elke soort is er ook een verspreidingskaartje voorzien. De tekeningen kunnen niet tippen aan die van Peter Twisk (Zoogdieren van West-Europa en id. van de Benelux), maar voldoen ruimschoots. Een verplicht werk voor de freak die èlke soort van Europa van binnen en buiten wil kennen.

Auteur:

Martin Görner

Uitgever:

Neumann Verlag, Leipzig-Radebeul

Jaar:

1988

ISBN:

3 7402 0025 1

Die Fledermäuse Europas

Ondertitel:

Kennen-Bestimmen-Schützen

Bespreking:

Het oorspronkelijke werk van waaruit "A guide to Bats of Britain and Europe" is vertaald en dus even goed.

Auteur:

W. Schober & E. Grimmberger

Uitgever:

Kosmos

Jaar:

1987

ISBN:

3 440 05796 8

A Guide to Bats of Britain and Europe

Bespreking:

Een kompakt, doch zeer handig werkje. De kleurenfoto's zijn scherp en duidelijk. De tekst is volledig. Achteraan het boekje worden nog eens in zwart-wit-foto's de bijzonderste kenmerken samengevat. Vooral voor onderzoekers die aan wintertellingen doen een aanrader.

Auteur:

W. Schober & E. Grimmberger

Uitgever:

The Hamlyn Publishing Group ltd.

Jaar:

1989

ISBN:

0 600 5642 4X

A Field Guide to British Bats

Bespreking:

Op het eerste zicht een dun onnozel boekje met vele kleurfoto's van vleermuizen, die echter zijn uitgeknipt (dus achtergrond weg) en allemaal samen op een wit blad zijn geplakt (per soort). Eénmaal in het veld (wintertellingen) bleek dit werkje verrassend bruikbaar. Van elke vleermuis zijn er een zestal close-ups vanuit verschillende richtingen bij elkaar gebracht. Van elke soort staan de overeenkomende close-ups op dezelfde plaats op het blad, zodat snel vergelijken mogelijk wordt. Ook de tekst is duidelijk en volledig. Achteraan zijn er nog eens gedetaileerde foto's van de gebitten samengebracht. Zijn prijs (±500 fr) zeker waard.

Auteur:

Frank Greenaway & A.M. Hutson

Uitgever:

Bruce Coleman Books

Jaar:

1990

ISBN:

1 872842 00 3

Zoogdieren

Bespreking:

Dit is een mooie gids voor piepers. Een betere titel zou zijn:"Mijn eerste zoogdiergids". De figuren en foto's zijn echt mooi, en er wordt ingegaan op levenswijze en wetenswaardigheden. Het werk is niet geschikt voor determinatie, maar dat is waarschijnlijk ook niet de bedoeling.

Auteur:

Michael Clark

Uitgever:

Casterman

Jaar:

1991

 

Thiemes Europese zoogdieren

Bespreking:

Dit werk is in veel boekhandels te vinden. Het is zeer volledig wat Europese soorten betreft. Er zijn schedel- en andere bijkomende kenmerken door middel van kleine zwart-wit-tekeningen bijvermeld.

Toch lijkt een geslaagde determinatie van muizen en vleermuizen mij nogal onwaarschijnlijk. De kleurweergave van de figuren lijkt op niet veel, zo lijkt de Aardmuis op een Veldmuis en omgekeerd. De figuren komen nogal "ruig" over, en elke muis lijkt een beetje op een egel. Het is jammer: ondanks dat dit mij een tof werk lijkt, denk ik dat het voor een doorgewinterde ZWG'er weinig bruikbaar is.

Auteur:

L.J. Dobroruka & Z. Berger

Uitgever:

Thieme

Jaar:

1987

Rollin Verlinde